Son Güncelleme 15 Ağustos 2022
Android Tarihçesi yazımızın bu bölümünde, bizler için çok önemli gelişmelerin başlangıcını oluşturan konuları ele almaya çalışacağız.
Önceki 4 bölümümüzde Android 1.5 Cupcake sürümünü de içine alan Android’in ilk devrelerini incelemeye çalışmıştık. O konuları okumayanlar web sayfamızdan ulaşarak okuyabilirler.
Bugün Android’in önemli bir güncellemesi olan, özellikle temel erişilebilirlik bileşenlerini içermesi dolayısıyla bizler için çok daha büyük bir önemi haiz Android 1.6 Donut sürümünü birlikte inceleyeceğiz.
Android 1.6, 15 Eylül 2009 tarihinde yayınlandı. 1.5 Cupcake sürümünün ardından tatlı/şekerleme kod adıyla yayınlanan ikinci Android sürümü özelliğini taşıyan Android 1.6, bir dizi yeniliği de beraberinde getiriyordu. Android 1.6 için “Donut” kod adı seçilmişti. Donut, bizim lokma tatlısı diyebileceğimiz, halka şeklinde yapılan tatlılara verilen addır. Bu sürümLinux Kernel 2.6.29 bazında ve API 4. seviyesinde geliştirilmişti.
Android 1.6 Donut birçok yeniliği içermekle beraber, daha hızlı fotoğraf çekebilme, WVGA (780×480) çözünürlüklü ekranları destekleyebilme, İnternet ve yerel arama için hızlandırılmış arayüz, galeri entegrasyonlu resim ve video çekim modları, batarya göstergesi, CDMA desteği, metin okuma sentezleyicisi ve çoklu dilde sesli arama gibi özellikler bu sürümün en kayda değer yenilikleri arasında sayılabilir.
Android 1.6 Donut tüm öne çıkan özellikleri
- Yerimleri geçmişi, kişiler ve web aramasını destekleyen sesli ve yazılı arama
- Geliştiricilere içeriklerini arama sonuçlarına ekleyebilme özelliği
- Her tür uygulama tarafından kullanılmak üzere çok dilli ses sentezleyicisi
- Android Market’te kolay arama ve uygulama ekran görüntülerinin görüntülenebilmesi
- Galeri, kamera ve Camcorder daha hızlı kamera ve fotoğraf erişimi için entegre edildi
- Birden fazla fotoğraf seçebilme ve silebilme
- CDMA/EVDO, 802.1x, VPNler, ve metin okuma motoru için geliştirilmiş teknoloji desteği güncellemesi
- WVGA ekran çözünürlüğü için destek
- Arama ve kamera uygulamalarında hızlandırmayı sağlayan iyileştirmeler
- Genişletilmiş hareket çerçevesi ve yeni hareket oluşturma aracı
- Google destekli ücretsiz dönüş yönlendirmeli navigasyon
- Tüm en son uygulamalarla birlikte yeniden tasarlanmış Android Market
Android 1.6 Donut için Google uygulamaları desteği, Android 3.0 sürümü öncesi tüm Android sürümleri ile birlikte Eylül 2021 itibariyle sonlandırıldı.
Android 1.0, 1.1, 1.5, 1.6, 2.0, 2.2 ve 2.3 sürümlerini çalıştıran telefonların Eylül 2021’den sonra sistem bazında Google oturumu açamayacakları bildirildi.
android 1.6 doughnut için Google Talkback desteği de 30 Temmuz 2013 tarihinde sonlandırılmıştı.
Android 1.6 ve İlk Erişilebilirlik Çalışmaları
Android 1.6 yeniliklerinden söz ederken, çok dilli TTS motoru eklendiğinden bahsetmiştik. Aslında bu Android cephesindeki ilk erişilebilirlik adımı olarak değerlendirilebilir. Android üzerinde görme engellilere yönelik araştırmalar ve uygulamaya geçirilmesi için çalışmalar aslında daha önceleri başlamıştı.
2009 yılı başlarında ABD gazetelerinde ve İnternet sitelerinde bu konuda bazı haberler yayınlandı.
Ocak 2009 tarihinde New York Timesta
Teknoloji Körler için rehber köpeğinin yapamadığını yapıyor başlığıyla yayınlanan haberde, T. V. Raman adında bir bilim araştırmacısının görme engellilerin dokunmatik telefonları kullanmasına yönelik çalışmalar yaptığı ifade ediliyordu. T. V. Raman, Hint asıllı görme engelli bir bilim adamı ve bilgisayar mühendisiydi. 14 yaşında göz tansiyonuna bağlı rahatsızlıklar sonucu görmesini kaybetmişti. Raman, Xerox Palo Alto Research Center, Intel Corporation, Digital Equipment Corporation, Adobe Systems ve IBM Research gibi önemli kurumlarda çalıştıktan sonra 2005 yılında Google’da çalışmaya başladı. Ses teknolojileri ve özellikle Chrome tarayıcısının erişilebilirliği konularında araştırmalar ve çalışmalar yürütmektedir. Bugün kullandığımız Chrome’un erişilebilirliğini büyük oranda Raman gerçekleştirmiştir.
Nisan 2009 tarihinde, Google OpenSource Blog’da
Android için konuşan uygulamalar geliştirmek başlığını taşıyan ve Yazılım Mühendisi Charles Chen ve Bilimsel Araştırma Görevlisi T.V. Raman imzası ile yayınlanan makalede, 2008 sonlarında yayınlanan ESpeak TTS motorunun güncellendiği ve Android Market’ten indirilebileceği belirtiliyor, ESpeak için geliştiricilerden çok fazla talep geldiği, bu konuda diğer geliştiricilerin de güzel çalışmalar yapacağının beklendiği belirtiliyordu.
Nisan 2009 tarihinde, yine Google Opensource Blog’unda, Raman ve Chen tarafından yazılan ve birçok görme engelli kullanıcıyı heyecanlandıran bir yazıya denk geliyoruz. Bu yazıda, Eyes-free Shell uygulamasının yayınlandığı belirtiliyor
ve Eyes-free Shell ile birlikte yayınlanan birkaç uygulamadan kısaca söz ediliyordu.
Android için Eyes-free Shell yayınlandı. Raman ve Chen’in sözünü ettiği programlar, Eyes-free projesi adı altında bir proje kapsamında yayınlanmaktaydı. Eyes-free, gözlerden bağımsız, göz olmaksızın, göze ihtiyaç olmadan gibi anlamlara gelen bir İngilizce bileşik sözcüktür.
Eyes-free Shell, aslında bugünkü bilinen şekliyle bir “Launcher” Başlatıcı uygulamaydı. Eyes-free Shell ile, araç kullananlar, çalışırken ekrana bakmaları mümkün olmayan kişiler, görme engelliler ve az gören kullanıcılar durum bilgilerini kontrol edebilirler, diğer uygulamaları başlatabilirler, doğrudan arama yapabilirler veya mesaj gönderebilirlerdi. Eyes-free Shell sayesinde, ekranı görmeden, yalnızca sesli yönlendirme vasıtasıyla yukarıda bahsedilen işlemler gerçekleştirilebiliyordu.
Eyes-Free Shell birkaç kısımdan oluşmaktaydı. Ana ekranda, kullanıcıların zaman ve pil durumu gibi bilgilere hızlı erişmelerini sağlayan 7 widget veya mini uygulama bulunuyordu. Burası Eyes-free Shell başlatıldığında açılan ana ekrandı.
Ana ekrana ek olarak, Eyes-free Shell, “Menü” adı verilen, kullanıcıların sık kullandıkları uygulama veya widgetlara kısayollar ekleyebildikleri en az 2 başka sayfa bulunmaktaydı. Android altyapısı o dönemde henüz dokunarak keşfetme özelliğini desteklemediğinden, ekranda kaydırarak veya çift tıklayarak kullanım mümkün değildi. Parmak ekrana yerleştirilerek kaldırılmadan gezdirilir, çalıştırılmak istenen uygulamanın ismi okunduğunda kaldırılırdı. Bu şekilde parmağı kaldırarak etkinleştirme işlevi o dönemde varsayılan erişilebilirlik tıklaması şeklinde görev yapmaktaydı.
Eyes-free Shell ile birlikte birkaç temel uygulama da yayınlanmıştı.
Talking Dialer (Konuşan Çevirici)
Konuşan çevirici, görme engelli bir kullanıcının dokunmatik ekranı kullanarak telefon numaralarını sesli yönlendirme ile yapmasına ve uygulamaya dahil edilmiş sesli kişiler uygulaması sayesinde kişileri bularak aramasına izin veren basit bir uygulamaydı.
Knowing Your Location (Konumunuzu öğrenin)
Bu basit uygulama, bulunulan konumu hücresel ve gps kullanarak seslendirmekte, cihazın manyetik pusulası vasıtasıyla gidilen yönü tespit edip bildirmekte, Google haritalarda konumu araştırıp etraftaki yerler ve kavşakları listeleyerek sesli olarak okumaktaydı.
Device State (Cihaz Durumu)
Bu uygulama, pil durumu, wi-fi ağları ve bağlanılan wi-fi ağ bilgisi ve şebeke sinyal gücü gibi bilgileri seslendirmekteydi.
Date and Time (Tarih ve Saat)
Adından da anlaşılacağı üzere, bu uygulama sayesinde tek dokunuşla tarih ve saati sesli olarak dinlemek mümkündü.
İşte Android cephesindeki ilk erişilebilirlik çalışmaları bu şekildeydi. Kısa süre sonra TalkBack de bu platformdaki yerini alacaktı. Ancak biz bugünkü yazımızda TalkBack’tan bahsetmeyeceğiz, onu bir sonraki yazımıza bırakacağız. Android 2.0 Eclair sürümüne giriş yapmadan önce, biraz daha erişilebilirlikten söz etmeye devam edeceğiz. Sonrasında 2.0 Eclair sürümüyle yazı dizimizi sürdüreceğiz.
Yorumlar